Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Oleśnicy przypomina, że choroby przenoszone drogą pokarmową mogą się łatwo rozprzestrzeniać tworząc ogniska zachorowań, zwłaszcza w miejscach dużych skupisk dzieci, takich jak szkoły, przedszkola, kolonie itp. Ogniska zachorowań mogą pojawić się nagle, gdy istnieje jedno wspólne źródło zakażenia np. skażona żywność (zakłady żywienia zbiorowego zamkniętego np. stołówki oraz zakłady żywienia zbiorowego otwartego np. restauracje).
Główne przyczyny chorób przenoszonych przez żywność to:
- bakterie i do nich m. in. należą:
- Salmonella – często obecna w surowych jajach, niedogotowanym drobiu i mleku. Objawy zakażenia ww. bakterią to: gorączka, biegunka, wymioty;
- Escherichia coli (E. coli) – może występować w niepasteryzowanym mleku, niedogotowanym mięsie. Niektóre szczepy powodują krwawe biegunki i niewydolność nerek;
- Listeria monocytogenes – obecna w wędlinach, miękkich serach, surowych warzywach. Jest szczególnie groźna dla kobiet w ciąży, noworodków i osób z obniżoną odpornością. Bakteria powodująca gorączkę, bóle mięśni, biegunkę i inne problemy żołądkowo – jelitowe;
- Clostridium perfringens – czasami określana jako „bakteria bufetowa”, ponieważ rośnie najszybciej w dużych porcjach jedzenia, takich jak zapiekanki lub sosy pozostawione zbyt długo w urządzeniach utrzymujących ciepło (bemarach) lub w temperaturze pokojowej. Bakteria ta wywołuje biegunkę i skurcze brzucha w ciągu 6 do 24 godzin;
- Clostridium botulinum – organizm ten wytwarza toksynę – botulinę tj. jad kiełbasiany, która należy do najgroźniejszych, najbardziej śmiercionośnych znanych ludziom, powodując również niewyraźnie widzenie, podwójne widzenie, opadające powieki i trudności w oddychaniu. Źródłem zanieczyszczenia toksyną wytwarzaną przez tą bakterię może być miód i produkty zawierające miód oraz w niewłaściwie zakonserwowane produkty;
- Campylobacter – głównym źródłem zanieczyszczenia tą bakterią może być surowy i niedogotowany drób oraz inne mięso i ryby, niepasteryzowane produkty mleczne i zanieczyszczona woda. Bakteria powodująca biegunkę, skurcze, ból brzucha i gorączkę, w skrajnych przypadkach biegunka może być krwawa i mogą towarzyszyć nudności i wymioty;
- wirusy i do nich należą:
- Norowirus – bardzo zaraźliwy, przenosi się przez kontakt z zakażoną żywnością lub osobami. Objawy zakażenia to: nagłe wymioty i biegunka;
- Wirus zapalenia wątroby typu A – przenoszony przez zanieczyszczoną wodę i żywność. Powoduje objawy grypopodobne i zapalenie wątroby.
- pasożyty, do których należą: Toxoplasma gondii – wywołuje chorobę tzw. toksoplazmozę. Może być przenoszona przez surowe mięso lub kontakt z odchodami zakażonych kotów.
Nasilenie objawów chorób przenoszonych przez żywność zależy od czynnika chorobotwórczego, jego dawki, podatności chorego. Szczególnie wrażliwe na zakażenie i ciężkie objawy są dzieci poniżej 5 roku życia, dorośli w wieku powyżej 65 lat, osoby z osłabionym układem odpornościowych i kobiety w ciąży.
Aby zapobiegać chorobom przenoszonym przez żywność, należy przestrzegać zasad bezpieczeństwa żywności w zakresie:
- higieny, a w szczególności mycia rąk przed przygotowywaniem posiłków i po kontakcie z surowym mięsem, przed jedzeniem, po skorzystaniu z toalety, po powrocie do domu oraz utrzymywanie czystości w kuchni i narzędzi kuchennych. Ważne jest przestrzeganie właściwej higieny osobistej przez osoby przygotowujące posiłki,
- bezpiecznego gotowania, zwłaszcza gotowania mięsa i jaj do odpowiednich temperatur oraz upewnienia się, że potrawy są dobrze podgrzane przed spożyciem,
- oddzielania produktów tj. unikania kontaktu surowego mięsa z innymi produktami spożywczymi oraz używania oddzielnych desek do krojenia mięsa i warzyw,
- prawidłowego przechowywania żywności tj. środków spożywczych łatwo psujących się w urządzeniach chłodniczych oraz nieprzechowywania gotowych potraw w temperaturze pokojowej przez długi czas.
Choroby przenoszone przez żywność są realnym zagrożeniem, jednak dzięki przestrzeganiu podstawowych zasad higieny i bezpieczeństwa żywności można im skutecznie zapobiegać. Niezwykle ważne jest, aby kupować żywność z pewnych źródeł i unikać produktów niewiadomego pochodzenia, a także sprawdzać terminy przydatności do spożycia oraz daty minimalnej trwałości. Edukacja społeczeństwa oraz odpowiedzialne podejście do przygotowywania i spożywania posiłków mają kluczowe znaczenie w ograniczaniu ryzyka zachorowania.
