Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach obchodzony jest co roku 18 listopada, natomiast Światowy Tydzień Wiedzy o Antybiotykach (WAAW) przypada w dniach 18–24 listopada. Działania Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) oraz Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) koncentrują się na szerzeniu wiedzy o zjawisku oporności na antybiotyki, jego konsekwencjach oraz znaczeniu współpracy w duchu koncepcji Jedno Zdrowie (One Health), łączącej zdrowie ludzi, zwierząt i środowiska.
Środki przeciwdrobnoustrojowe (antybiotyki, leki przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze i przeciwpasożytnicze) to substancje stosowane w leczeniu infekcji u ludzi, zwierząt oraz roślin. Wprowadzenie antybiotyków do terapii zakażeń było jednym z najważniejszych odkryć w historii medycyny. Zrewolucjonizowały one leczenie infekcji bakteryjnych, znacząco zmniejszając zachorowalność i śmiertelność spowodowaną przez chorobotwórcze bakterie. Obecnie stanowią nieodzowne narzędzie medycyny, umożliwiając wykonywanie wielu procedur, takich jak przeszczepy, chemioterapia nowotworów czy inwazyjne zabiegi chirurgiczne, które bez ich zastosowania byłyby niemożliwe. Niestety, antybiotyki często są stosowane niewłaściwie:
- Po pierwsze, bywają przepisywane w infekcjach wirusowych, wobec których są nieskuteczne.
- Po drugie, nadużywa się preparatów o szerokim spektrum działania, które niszczą wiele różnych bakterii, a nie tylko te odpowiedzialne za daną chorobę.
- Po trzecie, leki te bywają stosowane zbyt długo lub zbyt krótko – zwłaszcza gdy pacjent przerywa terapię po uzyskaniu chwilowej poprawy.
Niewłaściwe stosowanie antybiotyków sprzyja powstawaniu i rozprzestrzenianiu się szczepów bakterii opornych na leczenie. Oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe (ang. Antimicrobial Resistance, AMR) to obecnie jedno z największych globalnych zagrożeń zdrowotnych. Zjawisko to polega na tym, że drobnoustroje zmieniają się pod wpływem działania leków i przestają na nie reagować. W konsekwencji leczenie infekcji staje się znacznie trudniejsze, a czasem niemożliwe, co może prowadzić do śmierci chorego. Nieskuteczność leków powoduje, że infekcje utrzymują się w organizmie dłużej, a drobnoustroje je wywołujące mogą łatwiej przenosić się na inne osoby.
W 2024 roku opublikowano wyniki kompleksowego badania globalnych trendów antybiotykooporności w latach 1990–2021 oraz prognoz do roku 2050. Szacuje się, że w 2021r.oporność bakteryjna była bezpośrednią przyczyną 1,14 miliona zgonów i przyczyniła się do 4,71 miliona zgonów na świecie. Prognozy wskazują, że w 2050 roku liczba zgonów bezpośrednio związanych z opornością może wzrosnąć do1,91 miliona.
PAMIĘTAJMY!
Antybiotykooporność to zagrożenie dla zdrowia i życia nas wszystkich. Może dotknąć każdego – niezależnie od wieku czy miejsca zamieszkania. Każdy z nas może jednak przyczynić się do zwiększania świadomości i odpowiedzialnego stosowania antybiotyków!
Jak możemy zapobiegać antybiotykooporności? Oto kilka ważnych kroków, które możemy podjąć:
1. Stosuj antybiotyki tylko wtedy, gdy zostały przepisane przez lekarza.
2. Nie żądaj antybiotyków, jeśli lekarz twierdzi, że ich nie potrzebujesz.
3. Stosując antybiotyki, postępuj zgodnie z zaleceniami lekarza – sam nie skracaj terapii.
4. Nie udostępniaj ani nie używaj antybiotyków pozostałych po poprzedniej terapii.
5. Zapobiegaj infekcjom poprzez regularne mycie lub dezynfekcję rąk, higieniczne przygotowywanie posiłków, unikanie bliskiego kontaktu z chorymi, aktualizację szczepień i uprawianie bezpiecznego seksu.
6. Wybieraj żywność, która została wyprodukowana bez użycia antybiotyków w hodowli zwierząt i przygotowuj ją do spożycia w sposób higieniczny (utrzymuj czystość, oddzielaj żywność surową i ugotowaną, dokładnie gotuj, utrzymuj żywność w bezpiecznej temperaturze, używaj bezpiecznej wody i surowców).
