Borelioza - wszystko, co trzeba wiedzieć

Borelioza (choroba z Lyme) jest chorobą zakaźną wywoływaną przez bakterię Borrelia. Istnieje wiele gatunków Borrelia rozpowszechnionych na całym świecie mogących wywoływać boreliozę. Do zakażenia dochodzi na skutek ukłucia człowieka przez kleszcza.

Borelioza objawia się przede wszystkim charakterystyczną zmianą skórną tzw. rumieniem wędrującym. Pojawia się on zwykle po kilku dniach, nie koniecznie w miejscu ukłucia. Jednakże może on zostać niezauważony bądź też nie pojawić się wcale(tylko połowa zakażeń boreliozą skutkuje pojawieniem się rumienia wędrującego).

Objawom skórnym mogą towarzyszyć objawy pseudogrypowe takie jak zmęczenie, złe samopoczucie, bóle mięśniowe i stawowe. Niestety bakteria może atakować także różne ważne narządy w organizmie człowieka. Mogą wystąpić obrzęki i bóle stawów, zwłaszcza stawów kolanowych i łokciowych. W przebiegu choroby może dojść do zajęcia ośrodkowego układu nerwowego (neuroboreliozy), co manifestuje się zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych, sztywnością karku, porażeniem nerwów, zaburzeniami czucia, zapaleniem mózgu. Borrelia może atakować także mięsień sercowy co prowadzi do zaburzeń rytmu serca, kardiomiopatii.

Diagnostyka boreliozy w przypadku objawów innych niż rumień wędrujący jest procesem złożonym. Rozpoznanie boreliozy wymaga dwuetapowej diagnostyki. W pierwszej kolejności wykonywany jest test immunoenzymatyczny ELISA w celu wykrycia w surowicy krwi specyficznych przeciwciał klasy IgM i IgG przeciw bakteriom Borrelia sp. Przeciwciała IgM u większości chorych pojawiają się po 3-4 tygodniach od zakażenia, natomiast IgG po 4-8 tygodniach i utrzymują się przez wiele lat. Jeżeli wykonanie testu ELISA daje wynik dodatni lub wątpliwy, wówczas należy wykonać test Western-blot, który ma na celu potwierdzenie wyników pierwszego badania. Jeżeli wynikowi dodatniemu  towarzyszą  objawy kliniczne, konieczna jest konsultacja z lekarzem chorób zakaźnych.

Obecnie coraz więcej laboratoriów, przede wszystkim komercyjnych, oferuje możliwość zbadania kleszcza na obecność bakterii Borrelia. Warto jednak przypominać, że:

• Zgodnie ze standardami  obowiązującymi w Polsce, warunek rozpoznania boreliozy i jej leczenia stanowi stwierdzenie charakterystycznych objawów klinicznych, potwierdzone badaniami serologicznymi (z wyjątkiem patognomonicznego rumienia wędrującego). Diagnostycznie wiążące – stanowiące podstawę do rozpoczęcia terapii są wyniki badań poziomu przeciwciał przeprowadzone z krwi pacjenta metodami ELISA i testem potwierdzającym Western-blot.

• Nie każdy kleszcz jest nosicielem boreliozy.

• Zakażenie kleszcza nie dowodzi, że doszło do przeniesienia choroby; z badań wiadomo, że ryzyko zakażenia zależy od czasu żerowania kleszcza – jeżeli ekspozycja na kleszcza jest krótka, nie dochodzi do transmisji boreliozy i leczenie jest zbędne.

• Nie wszystkie ukłucia kleszcza są przez pacjentów zauważone.

• W przypadku pojawienia się typowych objawów boreliozy w postaci rumienia wędrującego należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza. 

Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Oleśnicy przypomina również, że ze względu na brak szczepionki chroniącej przed boreliozą, podstawą zapobiegania tej chorobie jest ochrona ciała przed kleszczami podczas przebywania w obszarach ich występowania, stosowanie repelentów i obserwacja ciała oraz w razie potrzeby odpowiednio wczesne usuwanie kleszczy ze skóry.