11 grudnia w Czytelni naszej biblioteki odbył się ostatni wykład dla rodziców w ramach projektu "Korki z Życia - zdrowie psychiczne nastolatków". Tematem wykładu był hejt i poprowadziła go Karolina Klimkiewicz - doktor nauk społecznych, wykładowca akademicki na Uniwersytecie Dolnośląskim DSW, psycholog, terapeutka, pedagog, seksuolog.
Podczas prelekcji specjalistka przybliżyła nam, czym jest hejt, jak go rozpoznać, jak zareagować, gdy nasze dziecko doświadcza przemocy lub jest jej świadkiem.
Raporty i dane jasno wskazują, że bardzo wielu nastolatków doświadcza przemocy rówieśniczej – bullyingu, co wielokrotnie zwiększa ryzyko prób samobójczych, więc jest to poważna sprawa!
- Bullying – przemoc rówieśnicza w szkołach
Bullying to powtarzające się celowe działania agresywne lub przemocowe, których celem jest zastraszanie, znęcanie się lub sprawianie krzywdy drugiej osobie, która nie jest w stanie się obronić. Jest to coraz popularniejsze zjawisko w szkołach, ale spotyka się je także w miejscach pracy czy społecznościach online. Przemoc rówieśnicza może mieć różne formy:
- fizyczną – bicie, kopanie, popychanie, szarpanie, podduszanie, zadawanie ciosów czy stosowanie innych form bezpośredniej agresji fizycznej
- werbalną – zachowania, które mają na celu upokarzanie, zastraszanie, manipulowanie lub zaniżanie poczucia wartości innej osoby poprzez m.in. wyśmiewanie, wyzywanie, wyszydzanie, poniżanie lub obrażanie słowne, a także rozpowszechnianie pogłosek, plotek czy celowych kłamstw w celu zaszkodzenia reputacji drugiej osoby
- psychologiczną – poprzez wykluczanie, ignorowanie, upokarzanie, zastraszanie, grożenie, szantażowanie czy manipulowanie emocjami drugiej osoby w celu kontroli i zastraszenia. Sprawca może też ograniczać dostęp ofiary do wsparcia społecznego, kontaktów z przyjaciółmi, rodziną lub innymi osobami.
- cyberbullyingu – przemoc psychiczna, emocjonalna lub werbalna dokonywana przy użyciu środków elektronicznych, takich jak wiadomości tekstowe, media społecznościowe, fora internetowe czy e-maile. Cyberbullying może obejmować publiczne znieważanie, obrażanie, rozpowszechnianie ośmieszających treści czy wykorzystywanie prywatnych informacji w celu szkodzenia drugiej osobie.
- Niepokojące objawy u nastolatka
Ofiara przemocy ma obniżoną samoocenę i obwinia się za zaistniałą sytuację. Niepokojącymi objawami, że coś się złego dzieje mogą być m.in.:
- zmiany w nauce i koncentracji uwagi: obniżona frekwencja i oceny
- zmiany w zachowaniu i emocjach: introwertyczny cichy do tej pory nastolatek może stać się agresywny, towarzyski i ekstrawertyczny - unika kontaktu z rówieśnikami
- objawy psychosomatyczne: pojawia się obniżony nastrój – depresja, stany lękowe i ataki paniki, bezsenność, poczucie beznadziejności, zmiany w apetycie, bóle brzucha
- oznaki w mediach społecznościowych: nastolatek publikuje posty i relacje, w których pozuje na kogoś kim nie jest, żeby wpisać się w aktualną modę
izolacja społeczna
- mechanizm hejtu - co napędza zachowania dzieci i młodzieży?
Jest wiele czynników, które napędzają hejt wśród młodych (i nie tylko!):
- anonimowość w sieci - sprawcom wydaje się, że są bezkarni, a jest to złudne, bo każde IP komputera można odszukać i ustalić tożsamość
- niskie poczucie własnej wartości - sprawca hejtu to często osoba, która sama jej doświadczyła i ma niskie poczucie własnej wartości
- zaspokajanie własnych potrzeb – sprawca hejtu poprzez nękanie ofiary zaspokaja własną potrzebę uwagi i akceptacji, bycia osobą zauważoną
- presja rówieśnicza i potrzeba akceptacji – presja rówieśnicza bywa tak duża, że konieczność dostosowania się do zachowań większości i poczucie zaakceptowanie przez grupę jest tak silne wśród nastolatków, że są w stanie zrobić wszystko, żeby nie doświadczyć wykluczenia
- wzorce z mediów i rodziny – publiczne przyzwolenie na używanie mowy nienawiści przez osoby znane (politycy, dziennikarze, celebryci itp.) jest często akceptowalne społecznie, a sprawcy nie ponoszą żadnych konsekwencji prawnych
- brak empatii i edukacji emocjonalnej – brakuje systemowej psychoedukacji, która pozwoliłaby zrozumieć dzieciom i młodzieży swoje emocje i dałaby kompetencje pozwalające komunikować swoje potrzeby i zrozumieć innych, sprawcy hejtu często się tłumaczą, że to był tylko żart!
- postawa dorosłych – nam dorosłym też często brakuje uważności i szacunku dla innych, a dzieci uczą się przez naśladowanie.
Jak nastolatek może radzić sobie z hejtem?
Żeby poradzić sobie z hejtem (zarówno jako ofiara, jak i świadek) – trzeba budować w sobie asertywność i poczucie własnej wartości. Ważne zasady:
- umiejętność stawiania jasnych granic i asertywność pozwoli obronić się przed próbą hejtu ze strony sprawcy
- nie odpowiadaj agresją na agresję – to tylko dolewa oliwy do ognia, daje uwagę sprawcy i sprawia, że ofiara staje się sprawcą
- zgłaszaj hejt i szukaj wsparcia wśród zaufanych dorosłych (rodzice, nauczyciele, pedagodzy, psycholodzy)
- pamiętaj, że hejt to przestępstwo!
Każdy przypadek hejtu można zgłaszać na policję, do administratora strony lub fundacji zajmujących się pomocą ofiarom przemocy (np. Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę), do organów szkoły – odwołując się do standardów ochrony małoletnich.
Potrzebujesz pomocy psychologicznej?
Prośba o pomoc to nie wstyd. To normalne, że czasem potrzebujesz wsparcia. Zachęcamy do skorzystania z profesjonalnej pomocy specjalistów! W szkołach są psychologowie, można także porozmawiać z zaufanym nauczycielem, rodzicami czy rówieśnikami. Możesz też skorzystać z telefonu zaufania dla dzieci i młodzieży.
Pod numer 116111 można zadzwonić, a poprzez stronę https://116111.pl/ napisać czy porozmawiać na czacie.
Wykład został realizowany w ramach bibliotecznego projektu edukacyjnego "Korki z życia – zdrowie psychiczne nastolatków", który jest współfinansowany ze środków Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Przeciwdziałania Narkomanii działającej przy Urzędzie Miasta w Oleśnicy.
